İnsan ağzı, bebeklik çağından 25’li yaşlara gelene kadar anatomik açıdan pek çok değişikliğe uğrar. Yirmili yaşların ortasına doğru çene kemiği gelişimini tamamlar. Bu gelişim sürecinin en belirgin işareti 20 lik dişlerin ortaya çıkmasıdır.
Bu dişler, erişkinlerin ağzında en son gelişen azı dişleridir. Ne işe yaradıklarını tam olarak anlayabilmek için insanlık tarihinin avcılık-toplayıcılık zamanına, kısa bir yolculuk yapmamız gerekiyor. Aşağıdaki yazıda 20’lik dişlerin evrimsel gelişim sebepleri, sebep olabilecekleri problemler ve verdikleri zararın (varsa) nasıl düzeltilebileceğinden bahsedeceğiz.
20 lik diş nedir?
20’lik diş, 18-25 yaşları arasında gelişimini tamamlayan kalıcı azı dişleridir. İnsan ağzında genellikle 4 adet bulunan bu azı dişleri, gelişimlerini en son tamamlar.
Alt çenede 2, üst çenede 2 tanedir. Bir kişinin ağzındaki 20’lik dişlerin her birisinin gelişme hızı birbirinden farklı olabilir.
20 lik diş ne işe yarar?
Tarım devrimi öncesinde insanlar avcı ve toplayıcı olarak hayatlarını sürdürmekteydi. Bu yaşam tarzı, sadece sert ve pişirilmemiş yiyeceklerin tüketilmesine imkan tanımaktaydı. Tükettikleri yiyeceklerin sert yapıları sebebiyle çeneleri aşırı kuvvet uygulamak durumunda kalıyordu.
Bilim insanlarının yaptıkları araştırmalar, avcı-toplayıcı toplumlarda yaşayan insanların çene kemiklerinin maruz kaldıkları basınç sebebiyle, çenelerinin daha uzun ve 20’lik dişler için daha elverişli olduklarını göstermiştir. Buna karşılık 20’lik dişler, yiyecekleri çiğneme ve parçalamada olduğu kadar, yetişkinlerin kalori alma kapasitelerini arttırmaya da yardımcı olmuştur. Nihayetinde yetişkinlerin çocuklara kıyasla daha fazla yemeğe ihtiyacı vardır.
Tarım düzenine geçildikten sonra, insanlar, çenelerini eskisi kadar kullanmalarını gerektirmeyen, daha yumuşak ve pişmiş yiyecekler tüketmeye başladı. Bu da çene kemiklerinin 20’lik dişlere yer açacak kadar uyarılmamasına neden olmuştur. Böylece günümüzde pek çok insanın 20’lik dişlerin gelişmesi ile ortaya çıkan problemlerle neden uğraştığını anlamış oluyoruz.
Binlerce yıl önce yetişkin avcı-toplayıcı bireyler için çok önemli bir gelişme olan bu dişler, günümüzde hiçbir işlev görmemektedir.
Gömülü 20 lik dişlerin dolaylı etkileri
Belirli durumlarda 20’lik dişler herhangi bir komplikasyona sebep olmadan, normal bir şekilde gelişimlerini tamamlayabilirler. Fakat bu durum hem genetik mirasınıza hem de beslenme alışkanlığınıza bağlıdır. Bazı insanlar doğuştan uzun çene kemiklerine sahiptir. Bazıları ise beslenme alışkanlıkları sayesinde bu özelliğe sonradan sahip olurlar.
Bazı durumlarda ise 20’lik dişler pek çok rahatsızlığa neden olabilir. Bunlardan biri 20’lik dişlerin ‘gömülü’ olmasıdır. Bu terim, yetişkin azı dişlerinin gelişmeye uygun alan bulamayıp, diş eti altında kalmaları anlamına gelmektedir.
Benzer şekilde bazen de gömülü 20’lik dişler çeşitli hoş olmayan semptomlara neden olarak, yamuk bir şekilde gelişim gösterebilir.
20’lik dişler çıkmaya başladığında karşılaşabileceğiniz bazı komplikasyonlar aşağıdaki gibidir:
1- Ağrı
20’lik dişler çıkarken her zaman olmasa da genellikle ağrıya sebep olurlar. Bunun sebebi, gelişimleri esnasında kendilerine uygun yer bulamayıp, komşu dişleri ittirmeye başlamalarıdır. Zaman içerisinde uyguladıkları baskı, 20’lik dişlere yakın diğer dişlerin yer değiştirmesi ile sonuçlanır. Aslında diş telinin çalışma prensibine çok benzer şekilde hareket ederler. Baskı uygulayarak dişlerin yerini değiştirirler.
Diş teli tedavisi olmuş herhangi bir kimse ilk etapta benzer bir ağrı tecrübe eder.
2- Çürük
Yeterli boşluğun olmadığı durumlarda çene kemiğiniz 20’lik dişlerinize uygun bir yer ayarlayamaz. Bunun sonucunda gelişimleri sekteye uğrar ve azı dişleriniz üst üste binmeye başlar. Buna bağlı olarak dişlerinizi temizlemek zorlaşır ve bu durum önce plağa, daha sonra da çürüğe sebep olur. Yapılan son araştırmalar, 20’lik dişlerin kendilerine komşu dişlerde çürük ve hasar gelişmesine etki ettiğini ortaya koymuştur.
20’lik dişler, diş doktorunuz tarafından kolayca çekilebilir olduğundan bunların çürümesi çok ciddi bir problem teşkil etmez. Ancak yanlarındaki azı dişlerinde gelişen çürükler, özellikle de sinirlere ulaşırsa, ciddi bir problemdir.
Bu durumda doktorunuz kökleri koruyabilmek aına kanal tedavisi yardımıyla dişinizin pulpasının temizlenmesini tavsiye edebilir. Buradaki şanssızlığınız, işlem esnasında dişinizin doğal kaplamasını kaybedecek olmanızdır. Doğal kaplamanızın yerine uzun kullanım ömrüne sahip diş kaplaması yaptırmayı düşünebilirsiniz.
3- Enfeksiyon
Gömülü 20’lik dişlerin hepsi enfeksiyona sebep olmaz. Ancak belirli sayıda vakada enfeksiyon gözlemlenebilir. Enfeksiyon geliştikten sonra bölgede şişme, ağzınızı açmada zorluk, diş etlerinde şişme ve hatta ateş gibi semptomlar gözlemlenebilir.
20’lik dişiniz enfekte olduysa bir diş hekimine başvurmanız gerekir. Büyük ihtimalle doktor dişinizi çekecektir. Dişiniz çekildikten sonra semptomlar kısa bir süre içerisinde ortadan kaybolur.
20 lik dişler nasıl tedavi edilir?
Herhangi bir enfeksiyon gelişmediyse veya ağrı ve rahatsızlık vermiyorsa 20’lik dişlerin tedavi edilmesine gerek yoktur.
Eğer 20’lik dişleriniz ağrıya sebep olursa doktorunuza görünmeniz gerekir. Tedavi süreci doktorunuzun ağzınızı muayene etmesiyle başlar. Bölgede iltihap veya çürük olup olmadığını tespit etmek için bu gereklidir.
Muayene sonrası diş hekiminiz çenenizin röntgeninin çekilmesini ister. Genellikle 20’lik dişler, diş eti altında kaldığından ve çıplak gözle durumlarını anlamak zor olduğundan, bu işlem elzemdir. 20’lik dişlerinizin çıkış açısı ve gelişimi ile ilgili bilmesi gerekenleri, doktorunuz röntgenden öğrenir.
Doktorunuz 20’lik dişlerinizin gömülü olduğunu görürse çekilmelerini önerebilir. Basit bir operasyonla gelecekte yaşayabileceğiniz komplikasyonların önüne geçebilirsiniz.
Çürük gibi başka problemlerle doktorunuzun ayrıca ilgilenmesi gerekecektir.
20 lik dişler çapraşıklığa neden olur mu?
Pek çok insan 20’lik dişlerin, ağzınızdaki bütün dişlerin hizasını bozma gücüne sahip olduğunu zanneder. Gerçekte bu doğru değildir. 20’lik dişler bütün dişlerinizi yerinden oynatacak kadar kuvvet uygulayamazlar. Fakat kendilerine komşu olan dişlere zarar verebilir veya kendisi ve komşu diş arasında çapraşıklığa neden olabilirler.
Verebilecekleri en büyük zarar budur. Eğer diş çapraşıklığı problemi yaşıyorsanız, ortodontik veya estetik diş hekimliği çözümlerinden birisine başvurabilirsiniz.
Ortodonti alanı günümüzde, lingual diş teli (görünmeyen diş teli) veya Invisalign (şeffaf plak) benzeri, yetişkinlere uygun tedavi seçenekleri sunmaktadır. Lingual diş telleri, dişlerinizin içe bakan yüzlerine tutturulurlar. Dışarıdan fark edilmeleri çok zordur. Invisalign ise bir çift şeffaf plaktan oluşmaktadır. Neredeyse görünmezdir. Her iki seçenekte oldukça etkilidir. Ayrıca yetişkin bireylere, dışarıdan fark edilmeden tedavilerini sürdürme imkanı sunarlar.
Öte yandan hem orta derece çapraşıklık problemlerini çözen, hem de gülümsemenizi kalıcı olarak güzelleştiren kaplama tedavisi üçüncü bir seçenek olarak bulunmaktadır.
Yirmilik diş çekimi sonrası ağız bakımı
Yirmilik diş çekimi sonrasında hafif kanama, şişlik, morluk ve ağrı gibi komplikasyonlar meydana gelir. Aynı zamanda bunların dışında kuru soket olarak da tanımlanan diş yuvası problemi de görülebilir. Soket kimi zaman ağız kokusuna, şiddetli bir ağrıya ve ağızda tat değişikliğine kadar çeşitli rahatlıklara neden olabilir. Bu rahatsızlıkların üstesinden gelmek için belli başlı yöntemler vardır.
Yirmilik diş çekimi sonrası meydana gelen şişlikleri minimuma indirmek için şişliğin olduğu bölgeye buz kompresi uygulanır. 20’lik diş çekimi öncesinde eğer tedavi bölgesinde enfeksiyon oluşumu var ise o bölgeye buz yerine daha ılık ve nemli bir kompres yapılır.
Yirmilik diş çekiminden sonra kanama meydana gelmiş ise o bölgeye gazlı bez uygulanmalıdır. Ancak gazlı bez uygulamasını doktorunuzun söylediği saatler dışında yapmayın. Kanama hala durmadıysa biraz daha baskı uygulayın. Ek olarak ıslak çay poşeti de gazlı bez ile aynı işlevi görür.
20’lik diş çekimi fiyatları
20’lik diş çekimi fiyatları birçok nedene bağlı olarak farklılık gösterir. Öncelikle ilk olarak bu dişin çekilip çekilmeyeceği belirlenmelidir. Hastanın dişine çürük olup olmadığı, bir diş eti hastalığa sahip olup olmadığı, dişlerde çapraz büyüme ve kist oluşumu gözlenip gözlenmediğine göre bu faktörler değişir. 20’lik diş çekimi fiyatları her hastada farklılık gösterir. Aynı zamanda diş hekiminin tecrübesi ve işlemin yapılacağı kliniğe göre de 20’lik diş çekimi fiyatları değişir.
Herkes 20 lik diş çıkarır mı?
Sanılanın aksine herkes 20’lik diş çıkarmaz. Genellikle insanları ortalama 4 adet 20’lik dişi vardır. Bazı insanlarda bir tane olurken, bazılarında ise hiç olmaz. Benzer şekilde bazı vakalarda insanlar 20’lik dişlere sahip olarak doğsa bile bu dişler çıkmaz. Kısaca, herkesin 20’lik dişi yoktur.
Çekildikten sonra tekrar 20 lik diş çıkar mı?
20’lik dişleriniz diş hekiminiz tarafından bir kere çekildikten sonra tekrar çıkmaz. Böyle bir durum gerçekleşirse bunun sebebi, hastanın ortalamadan fazla sayıda 20’lik dişe sahip olmasıdır.
Doktorunuz 4 tane 20’lik dişinizi çektikten sonra yerlerine tekrar diş çıktıysa bu sizin ekstradan 20’lik dişlere sahip olduğunuz anlamına gelir.
Bize Ulaşın
Tedavi süreçleri hakkında daha fazla bilgi almak için lütfen bizimle iletişime geçin. Tek yapmanız gereken formu doldurmak. Sizinle hemen iletişime geçeceğiz. Bunun dışında dilerseniz doğrudan WhatsApp üzerinden bize ulaşabilirsiniz.
