Ağzımızı bakteri ve mantarlardan korumak için ihtiyacımız olan en önemli şey tükürük salgısıdır. Vücudun yeterince tükürük salgılamadığı durumlarda ise ağız kuruluğu meydana gelir. Tıpta kserostomi olarak adlandırılan bu durum birçok hastalığın habercisi olabileceği gibi, başlı başına ayrı bir problem de olabilir.
Özenle hazırladığımız içeriğimizde ağız kuruluğu nedir, ağız kuruluğu neden olur gibi temel sorulara cevap arayacağız. İçeriğimizin ilerleyen kısımlarda ağız kuruluğunun diğer hastalıklarla olan ilişkisini, belirtilerini ve tedavi seçenekleri tartışacağız.
Ağız Kuruluğu Nedir?
Ağız kuruluğu, ağızda bulunan tükürük hacminin azalmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Tıp literatüründe kserostomi olarak adlandırılan hastalık, yemek yemeyi ve yiyecekleri sindirmeyi zorlaştırır. Tedavi edilmeyen ve gittikçe ilerleyen durumlarda hastada anksiyete, ağız bozuklukları, sindirim problemleri gibi hastalıkların çıkmasına neden olur.
Ağız Kuruluğu Neden Olur?
Her insanın az su içmesiyle hissettiği “susamış hissetme” ağız kuruluğu demek değildir. Kişide ağız kuruluğu hastalığının oluşması için tükürük salgısının az ya da hiç olmaması gerekir. Ağız kuruluğunu oluşturan nedenler incelendiğinde onlarca farklı maddeye ulaşılmıştır. Ağız kuruluğu sebebi ağız kuruluğu yapan ilaçlar olabileceği gibi, psikolojik veya diğer fizyolojik hastalıkların oluşturduğu nedenler de olabilir.
Yaygın olarak görülen patolojik ağız kuruluğu nedenleri şunlardır:
Diyabet: Ağız kuruluğu diyabet hastalığı ile yakın ilişkilidir.
Tükürük bezi sorunları: Tükürük bezlerinde oluşan tümör gibi hastalıklar ağız kuruluğu nedenleri arasındadır.
Hashimoto tiroidi: Salgı bezlerinin normal düzeninden farklı çalışması tükürük bezlerini de etkileyen bir durumdur. Bu hastalığa sahip bireyler genellikle sabahları ağız kuruluğu probleminden yakınırlar.
Enfeksiyon: Akut veya kronik enfeksiyon durumunda ağız kuruluğu görülmesi kaçınılmazdır.
İlaçlar: Ağız kuruluğu, reçeteli veya reçetesiz bir ilacın yan etkisi olarak karşımıza çıkabilir. Bu bilgiyle birlikte, hipertansiyon, Parkinson, alerji, antidepresan, anksiyete gibi hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçların da en yaygın yan etkisi ağız kuruluğudur.
Yaygın olarak görülen ancak patolojik olmayan ağız kuruluğu nedenleri ise şunlardır:
Dehidrasyon: Tuz ve su eksikliği, ağız dahil vücudun birçok noktasında kurumalara neden olacaktır. İdrar üretiminde olduğu gibi tükürük üretiminde de dehidrasyon sonucu azalmalar görülmüştür.
Ağızdan soluma: Ağızdan alınan nefesin ağzı kurutmada etkisi büyüktür. Bunun nedeni sıklıkla burun tıkanıklığı, astım gibi hastalıklar olsa da kişisel alışkanlıklar da bunda etkilidir.
Karbonhidrat tüketimi: Nişastalı yiyecekler, un veya şeker gibi yiyeceklerin fazla tüketimi ağız içindeki nemin azalmasına neden olmaktadır.
Yaşlanma: Yaşlıların sıklıkla şikayetçi olduğu durumların başında ağız kuruluğu vardır. Ağız kuruluğu, yaşlanmayla birlikte gelişen olağan bir fizyolojik belirtidir.
Hamilelik: Hamilelikte ağız kuruluğu sıklıkla yaşanan bir durumdur. Hormonal değişiklikler ağızdaki nem miktarına azalmaya neden olabilir.
Psikolojik nedenler: Stres ve gerginlik ağızda kuruluğa neden olabilir. Ağız kuruluğu ve çarpıntı aynı anda görülüyorsa ve fizyolojik herhangi bir nedene rastlanmadıysa psikolojik nedenlerden söz edilebilir.
Gece Ağız Kuruluğu Nedenleri
Gece ağız kuruluğu, yaygın olarak 65 yaş üzerinde görülür. Yaşlandıkça, vücudun tükürün üretim oranı %40’a kadar azalma gösterir. Bu, yaşlılarda oluşan gece ağız kuruluğunu açıklayan bir durumdur. Bunun dışında bazı genç ve yetişkinlerde de aynı duruma rastlanabilir. Elbette ki yaşlanma etkeni burada işlevselliğini kaybetmektedir. Gençlerde ve yetişkinlerde oluşan gece ağız kuruluğu nedenleri şu şekilde sıralanabilir:
Burun tıkanıklığı: Burnunuzdan nefes alamadığınız durumlarda ağzınızdan alırsınız. Bu, vücudun otomatik olarak gerçekleştirdiği bir durumdur. Ağzınızın gece boyu açık kalması kuruluk oluşmasını hızlandırır.
Horlama: Horlama esnasında ağzınızın açık kalması ağız kuruluğuna neden olan bir diğer sebeptir.
Bu nedenler genel sebeplere ek olarak ekleyebileceğimiz maddelerdir. Yukarıda bahsettiğimiz ana sebepler gece ağız kuruluğuna neden olabilir.
Ağız Kuruluğu Belirtileri Nelerdir?
Ağız kuruluğu yaşayan kişiler aşağıdaki semptomların tümüne veya bir kısmına sahip olabilir:
Boğaz ağrısı
Sık sık susamak
Konuşma, çiğneme güçlüğü
Tat alma duyusunda değişiklikler
Çatlamış dudaklar
Ses kısıklığı
Solmuş diş etleri
Baş ağrısı
Baş dönmesi
Ağız kokusu
Ağız ülserleri
Diş protezlerini takmada zorluk
Mantar
Diş çürüğü
Ağız Kuruluğuna Ne İyi Gelir?
Ağız kuruluğuna iyi gelen şeyler, ağız kuruluğunun altında yatan hastalıkla doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle de aşağıda sıraladığımız maddeler kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Bu önerileri dikkate alarak ağız kuruluğunu geriletebilirsiniz:
Düşük şekerli yiyecek tüketmek
Yüksek lifli gıdalarla beslenmek
Sağlıklı yağlar kullanmak
Bol bol su içmek
Ağız Kuruluğu Tedavisi Nasıl Yapılır?
Ağız kuruluğunun tedavisi altta yatan ana nedene göre değişiklik gösterecektir. Genel olarak uygulanan ağız kuruluğu tedavisi şunlardır:
İlaç değişimi: Ağız kuruluğunuzun nedeni kullandığınız ilaçlar ise doktorunuz ilacın dozunu ayarlayabilir veya size böyle bir yan etkisi olmayan farklı bir ilaç reçete edebilir.
Ağız nemlendirme: Ağzınızı nemli tutmak tükürük salgısını artıracaktır. Eğer doktorunuz sentetik tükürük önermediyse kendiniz evde ağzınızı gargara yapabilirsiniz.
Dişleri koruma: Ağız kuruluğu diş hastalıklarının ana sebepleri arasındadır. Uzman diş hekiminiz detaylı incelemeden sonra hangi tedavi metodunu izleyeceğine karar verecektir. Örneğin, diş etlerinizle ilgili bir probleminiz varsa lazer diş hekimliği yöntemiyle sorununuzu ağrısız olacak çözecektir.
Çürüklerle mücadele: Ağız kuruluğunun dişlerinizi çürütebileceğini biliyor muydunuz? Ağzınızda yoğun kuruma hissi yaşadıktan sonra dişlerinizde ağrı ve sızı hissediyorsanız en kısa sürede diş hekiminizle görüşmenizi öneririz. Diş hekiminiz, diş implantı tedavisi ile sorununuzu kalıcı olarak çözecektir.
Fizyolojik nedenleri engelleme: Ağzınızın kuruluğu şeker gibi fizyolojik bir hastalıktan kaynaklanıyorsa hekiminizin önerdiği ilaçları düzenli olarak kullanmanız son derece önem arz etmektedir.
Ağız Kuruluğu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
İçeriğimizin bu bölümünde ağız kuruluğu ile ilgili sıkça sorulan soruları yanıtlayacağız.
Ağız kuruluğu hangi hastalığın belirtisi?
Ağız kuruluğu, tek başına bir hastalık olabileceği gibi farklı hastalıkların habercisi de olabilir. Genellikle şu hastalıkları ağız kuruluğu ile birlikte görebiliriz:
Parkinson
Felç
Diyabet
Alzheimer
Eklem iltihabı
Enfeksiyon
İnsülin direnci
Ağız kuruluğu her zaman bir hastalığın belirtisi olmayabilir. Örneğin, gebelikte ağız kuruluğu, hastalık olarak nitelendiremeyeceğimiz durumlar arasındadır.
Ağız kuruluğuna iyi gelen yiyecekler nelerdir?
Tüketilen bazı yiyecekler tükürük bezinin işlevini uyarır ve bu uyarı sonrasında tükürük salgısında artış başlar. Ağız kuruluğuna iyi gelen temel yiyecekleri şöyle sıralayabiliriz:
Elma: Hafif asidik özelliği ve bolca sulu olması sayesinde tükürük bezlerinizi elma ile hızlıca çalıştırabilirsiniz.
Havuç: Havucun bilinmeyen yararlarından en önemlisi tükürük bezlerini uyarmasıdır.
Zencefil: Baharatlar içerisinde belki de en kıymetli yere sahip olan zencefil, ağız kuruluğunun en büyük düşmanları arasındadır.
Kereviz: Tat olarak herkese hitap etmiyor olsa da kerevizin ağız kuruluğuna birebir geldiği kanıtlanmıştır.
Narenciyeler: Limon, portakal gibi narenciye ürünleri tüketmek tükürük salgısını artırmanın bir diğer yoludur.
Çay ağız kuruluğu yapar mı?
Çay içerisinde kafein bulundurur. Yüksek miktarda tüketilmesi ağız kuruluğuna sebep olabilir.
Ağız kuruluğu nasıl geçer?
Ağız kuruluğunuz hastalık kaynaklı ise hekiminizin önerdiği ilaçları düzenli kullanmalı ve bolca su tüketmelisiniz. Fizyolojik olmayan bir ağız kuruluğu yaşıyorsanız su tüketiminizi artırabilir ve tükürük bezini çalıştıran gıdaları tüketmeye özen gösterebilirsiniz
Şeker hastalığı ağız kuruluğu yapar mı?
Sürekli susamak ve ağız kuruluğu, şeker hastalığının en önemli belirtileri arasındadır. Şeker hastası olan hastaların neredeyse tamamında ağız kuruluğuna rastlanmıştır.
Tansiyon yüksekliği ağız kuruluğu yapar mı?
Tansiyon yüksekliğini düşürmenin yolu antihipertansif ilaçları kullanmaktan geçmektedir. Bu ilaçların çoğunda yan etki olarak ağız kuruluğu gözlemlenmektedir.
Gece uyurken ağız kuruluğuna ne iyi gelir?
Bulunduğunuz ortamı nemli tutmak, uyumadan önce su içmek gibi basit ama etkili önlemlerle gece ağız kuruluğunun önüne geçebilirsiniz.
Çok su içmek ağız kuruluğu yapar mı?
Her şeyde olduğu gibi su tüketiminde de belli bir sınırlama vardır. Bu sınırı sürekli olarak aşmak ağız kuruluğuna neden olabilir.
Ağız kuruluğu diş ağrısı yapar mı?
Ağız kuruluğu direkt olarak diş ağrısı yapmaz. Fakat ağız kuruluğunun neden olduğu diş hastalıkları diş ağrısına sebep olabilir.
Ağız kuruluğunu gidermek için ne yapmalısınız?
Ağız kuruluğunu gidermenin yolu asıl nedene bağlı olacağından iyi bir hekime muayene olmak şarttır. Örneğin, sabah ağız kuruluğu ile uyanma problemi yaşıyorsanız bu durumun tedavisi şekere bağlı ağız kuruluğundan farklı olacaktır. Bu yüzden siz de bu gibi problemlerden muzdaripseniz kliniklerimizden randevu alabilir ve en kısa sürede sağlığınıza kavuşabilirsiniz!
