Bruksizm, bilinen adıyla diş gıcırdatma veya çene sıkma, dişlerin aşınmasının en büyük nedenlerinden biridir. Bu yazımızda bruksizmin sebepleri, semptomları ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi vereceğiz. Hazırsanız başlıyoruz!
Bruksizm nedir?
İlk önce bruksizm ne anlama gelir, onu açıklayalım. Halk arasında stresli insan hastalığı olarak bilinen bruksizm, ağız yapısının yemek yeme ve konuşma gibi normal fonksiyonları ile hiçbir bağlantısı olmayan, bir tür işlev bozukluğudur. Hazırlanan raporlara göre nüfusun %8 ila %31’ini etkisi altına alan, yaygın görülen bir durumdur. Diş gıcırdatma ve çene sıkma genellikle çevresel stresin, psikolojik strese dönüştüğü durumlarda ortaya çıkar. Herhangi bir çözüm yolu veya tedavi aramayan hastalarda dişler aşınmaya başlar ve belirli bir süre sonra tamamen yok olur.
İki tür bruksizm vardır:
■ Uyku bruksizmi
Hasta uykusundayken dişlerini gıcırdatır ve çenesini sıkar. Gece uykusu sırasında dişleri gıcırdatmanın semptomları, uyandıktan sonra kendisini daha şiddetli gösterir.
■ Uyanık bruksizm
Strese ve anksiyeteye bağlı diş gıcırdatma ve sıkma durumu gündüz vakti de kendini gösterebilir.
Dişlerde oluşan hasar gece ve gündüz için aynı olabilir.
Bruksizm semptomları ve belirtileri
Pek çok insan problemin farkında olmadığından, bruksizmin semptomları ve belirtileri hakkında bilgi sahibi olmak ve diş bakımı için düzenli aralıklarla bir dişçiyi ziyaret etmek çok önemlidir. Aşağıdakiler bruksizmin en önemli semptomları ve belirtileridir:
- Diş gıcırdatmak ve çene sıkmaktan kaynaklanan nahoş ses, eşinizi uykusundan uyandıracak kadar yüksek olabilir!
- Düzleşmiş, parçalanmış, kırılmış veya sallanan dişler
- Dişlerde ağrı veya hassasiyet
- Uyku bozukluğu
- Özellikle şakaklarda ortaya çıkan baş ağrıları
- Boyun ağrısı
- Kulak ağrısına benzeyen ağrılar
- Yüzde, çenede veya boyunda ağrı veya tutulma
- Çene eklemlerinden ses gelmesi (TME)
- Sert veya çiğnemesi zor yiyecekler tüketilirken çenede ağrı
Diş gıcırdatma nedenleri
Fiziksel, psikolojik ve genetik faktörlerin bir arada etki etmesi nedeniyle, bruksizme neyin sebep olduğu tam olarak bilinmemektedir. Fakat bazı sebepler genel kabul görmektedir.
Stres ve anksiyete
Ailevi sorumluluklar, iş yerindeki sıkıntılar, öfke ve hayal kırıklığı anksiyeteyi artırır ve diş gıcırdatma ve sıkmaya sebep olur.
Uyku sırasındaki nefes alma bozuklukları
Horlama ve uyku apnesi (uyurken nefesin duraklaması) gibi uyku rahatsızlıklarına sahip olan insanların, normal bir şekilde nefes alabilmek için dişlerini gıcırdatmaları olasıdır.
SSGİ ilaçlarının yan etkileri
Seçici Serotonin Geri Alım İnhibitörleri (SSGİ) gibi bazı antidepresan ilaçlar bruksizme sebep olabilir.
Sigara ve alkol!
Sigara, alkol ve kahve içmek bruksizm riskini artırır.
Bruksizm kalıtsal olabilir
Bruksizm kalıtsal olabilir. Yani, eğer dişlerinizi gıcırdatıyorsanız, ailenizin diğer üyeleri de aynı rahatsızlıktan mustarip olabilir.
Çocukluk
Çocuklar arasında yaygın görülür. Neyse ki erişkinliğe ulaşıldığında kaybolur.
Ağız alışkanlıkları
Kalem çiğneme, tırnak ısırma, dil itimi gibi ağız alışkanlıkları, diş gıcırdatma ve sıkma ile ilişkilendirilebilir.
Bruksizmin taşıdığı riskler!
Herhangi bir şekilde müdahale edilmezse bruksizm ciddi sağlık problemlerine yol açabilir!
Diş kırılması ve aşınması
Diş gıcırdatma ve sıkmanın tedrici bir şekilde dişlerin kırılmasına yol açtığı bilinmektedir. Kırıklar, bakterilerin dişin içine ulaşmasına ve zarar vermesine neden olur.
Biraz zaman geçtikten sonra bakteriler hassasiyete, ağrıya ve nihayetinde dişin aşınmasına sebep olur.
TME bozukluğu
Temporomandibular eklem (TME) çenenizi kafatasına bağlar. Bruksizm çenenizin kilitlenmesine yol açabilir. Çenenizi açtığınızda, kapatamayabilirsiniz. Neden olduğu bir diğer bozuklukta, çenenizi açıp-kapatırken eklemden ses gelmesidir.
Gerilim türü baş ağrıları
Diş gıcırdatma ve çene sıkma yüzde, çenede, boyunda ve başta çok ciddi ağrılara sebep olur.
Bruksizm tedavisi! diş gıcırdatma nasıl tedavi edilir?
Doktorlar bu rahatsızlığı çözmek için pek çok farklı çözüm önerebilir. Mesela:
Gece plağı
Gece koruması ve ısırma plağı olarak da bilinen gece plağı, üst dişlere veya alt dişlere takılan sabitleyici benzeri plastik bir parça olup ısırma yüzeyini kaplayarak, hastanın uyku bruksizmi nedeniyle dişlerinin zarar görmesine engel olur. Hastanın durumuna göre sert veya yumuşak malzemeden üretilebilir.
Çene botoksu
Yüz inceltme ve yuvarlaklaştırma için estetik amaçlarla kullanıldığı bilinen çene botoksu, çene sıkma (bruksizm) için de etkili bir çözüm üretebilir. Çiğneme kasına enjekte edilen botoks, çene kaslarını gevşetir (kası geçici olarak felç eder) ve bunun sonucunda kasların daha önceden hareket ettiği şekilde hareket etmesine engel olur!
İşlem yaklaşık 15 dakika alır. Çene botoksunun etkileri 3 ila 4 ay kadar sürer. Sonuçların uzun ömürlü olmasını istiyorsanız, her 3, 4 ayda bir işlemi tekrar ettirmeniz gerekmektedir.
Stres seviyenizi düşürmeye çalışın
Daha önceden ifade ettiğimiz üzere, bruksizm stresli insan hastalığı olarak bilinmektedir. Yani, stres ve anksiyeteniz arttıkça, bruksizm rahatsızlığınız kronik hale gelir. Bu yüzden, dişlerinizi gıcırdatmayı ve çenenizi sıkmayı durdurmanın en iyi yolu, stres ve anksiyetenizi azaltmaktır. Bunu başarmak için bir psikologdan yardım almayı düşünebilirsiniz.
