Günümüzde dişlerin estetik görünümü pek çok kişi için oldukça önemlidir. Bu yüzden herkes, en güzel gülümsemeye sahip olabilmek için dişlerinin olabildiğince beyaz ve sağlıklı görünmesini ister. Ancak dişlerin görünümünü etkileyen pek çok unsur vardır. Bunlardan biri de kişinin tükettiği yiyeceklerdir.
Dişlerini düzenli fırçaladığı için birçok kişi, tükettiği yiyeceklerin dişlerini etkileyebileceğini düşünmez. Ancak bu oldukça yanlış bir düşüncedir. Tüketilen gıdalar ve içecekler, diş lekesi oluşumuna neden olabilmektedir. Diş lekeleri ise dişlerin estetik görünümünü etkileyecektir.
Peki, hangi yiyecekler diş lekesi oluşumuna neden olur? Dişte leke oluşmasına yol açan diğer faktörler nelerdir?
Diş lekesi oluşumuna neden olan yiyecekler nelerdir?
Diş lekesine sebep olan yiyecekler genellikle renkli pigmentler veya asitler içerir. Bu gıdalar, dişin dış katmanına yerleşerek lekelenmelere yol açar. Dolayısıyla bu içeriklere sahip yiyeceklerin tüketimini azaltmak, diş lekelerine karşı iyi bir önlem olacaktır.
Dişte leke yapan yiyecek ve içeceklere örnek olarak;
- Balzamik sirke,
- Pigment ve asit oranı yüksek meyveler,
- Makarna sosları,
- Çay ve kahve gibi sık tüketilen içecekler,
- Asitli ve alkollü içecekler verilebilir.
Balzamik sirke
Sağlığa yararlı olması sebebiyle tüketilen balzamik sirke, diş lekesine sebep olan yiyecekler arasındadır. Bunun nedeni, içerdiği asit ve renkli pigmentlerdir. Asidik bir yapıya sahip olan balzamik sirkenin fazla tüketimi diş minesini aşındırabilir ve zayıflatabilir. Ayrıca koyu renkli pigmentler içeren balzamik sirkede bulunan pigmentler diş yüzeyine yapışabilir ve zamanla lekelerin oluşmasına zemin hazırlar.
Ahududu, yaban mersini, böğürtlen ve kızılcık gibi meyveler
İçerdiği antioksidanlar sebebiyle sıkça tüketilen bu meyveler de diş lekesine sebep olabilmektedir. Antioksidanlar da leke yapma özelliğine sahiptir. Bununla birlikte, bu tür meyvelerde bulunan yüksek pigment oranı da diş lekelerine davetiye çıkarmaktadır. Bu meyvelerden üretilen reçel, marmelat ve meyve suyu gibi gıdalar da lekelenmeye yol açacaktır.
Soslu makarnalar
Özellikle de domates içeren makarna sosları diş lekelerine neden olan gıdalar arasındadır. Asidik özelliğinin yanı sıra, domatese parlak kırmızı rengini veren pigmentler, dişlerin üst katmanına yerleşerek lekelenmelere sebep olur.
Soslu makarna yemeden önce lahana, ıspanak, brokoli ya da koyu yeşillikler içeren bir salata tüketmek, dişlerin önünde ince bir tabaka oluşturarak makarna soslarının etkisinden dişleri koruyacaktır.
Kahve, çay, kola, asitli ve alkollü içecekler
Özellikle sabahları bolca tüketilen çay ve kahve, diş lekesine neden olan içeceklerin başında gelmektedir. Dişlerde mine erozyonuna sebep olan bu içecekler, lekelenmeye sebep olur. Alkollü içecekler de içerdikleri yüksek asit nedeniyle dişlere zararlıdır. Örneğin, kırmızı şarap, hem asit oranı yüksek hem de güçlü, kırmızı pigmentlere sahip olduğundan dişlere zararlıdır. Bu içeceklerin lekeleme etkisinden korunmak için pipet kullanımı tavsiye edilir.
Hazır gıdalar
Günümüzde hazır gıdaların üretiminde pek çok katkı maddesi ve renklendirici kullanıldığı herkesçe bilinen bir gerçektir. Ayrıca bu gıdalarda yer alan yüksek şeker içeriği de bakterilerin diş yüzeyinde çoğalıp asit üretmesine sebep olur.
Bu durum diş minesini zayıflatabilir ve lekelenmelere zemin hazırlayabilir. Bahsi geçen gıdalarda kullanılan tanen adlı içerik de diş lekelerine sebep olabilmektedir. Dolayısıyla hazır gıda tüketimi mümkün olduğunca azaltılmalıdır.
Dişte leke oluşmasının diğer nedenleri nelerdir?
Tüketilen gıdaların yanı sıra, dişlerde leke oluşmasına neden olan başka sebepler de vardır. Örneğin ileri yaşlarda, yaşlanmaya bağlı olarak dişlerde lekelenme gözlemlenebilir. Yaşlanma süreciyle birlikte diş minesi incelir. Bu da daha açık renkli dentin tabakasının görünmesine sebep olduğundan dişler zaman içinde sararabilir.
İlaç kullanımı da dişlerde leke oluşturan bir başka sebeptir. Özellikle antibiyotik kullanımı, diş rengini etkiler. Çocukluk döneminde kullanılan bazı antibiyotikler, diş minesinin gelişimini etkileyebilir ve bu da diş renginde değişikliklere sebep olur.
Florozis olarak bilinen fazla miktarda flor alımı da diş lekelenmelerine yol açar. Genellikle çocukluk döneminde aşırı florid içeren diş macunlarının kullanılması ya da su kaynaklarında yüksek flor içeriği nedeniyle diş minesi renk değiştirebilir.
Diş lekelenmelerinde rol oynayan en büyük ve önemli etken ise sigara ve tütün ürünleri kullanımıdır. Sigara ve tütün ürünlerinin vücuda pek çok zararı olduğu bilinen bir gerçektir. Bu zararlı alışkanlık, aynı zamanda diş renginde sararmaya ve lekelere de neden olur.
Diş lekelerinin oluşumunda genetik faktörler de es geçilmemelidir. Diş rengi genetik faktörlere bağlı olarak değişebilir. Bazı insanlar doğuştan daha beyaz dişlere sahipken, bazıları daha sarımsı veya gri renkte dişlere sahip olabilir.
Diş lekesi türleri nelerdir?
Farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan diş lekeleri, genellikle lekenin kaynağına göre farklı türlerde olabilir. Bu türler genellikle içsel ve dışsal olarak ikiye ayrılır.
1. Dışsal lekeler
Dişin dış yüzeyinde oluşan lekelerdir. Genelde yiyecek ve içeceklerden kaynaklanır.
- Yiyecek ve İçecek Lekeleri: Çay, kahve, kırmızı şarap, soya sosu gibi renkli içecekler ve bazı renkli gıdalar diş yüzeyinde lekelere neden olabilir.
- Tütün Lekeleri: Sigara içmek veya tütün ürünleri kullanmak dişlerde sararmaya ve lekelere yol açabilir.
- Ağız Hijyenine Bağlı Lekeler: Plak ve tartar birikimi, dişlerde sararmaya ve lekelere neden olabilir.
2. İçsel lekeler
Dişin iç yapısında meydana lekelerdir. Diş minesinin altındaki dentin veya diş özüyle ilgili sorunlardan kaynaklanır.
- Florozis: Aşırı florid alımı, diş minesinin renk değiştirmesine sebep olur.
- Diş Travmaları: Dişe gelen darbeler veya travmalar, dişlerin iç yapısında renk değişikliklerine yol açar.
- Diş Gelişim Bozuklukları: Bazı genetik faktörler veya sağlık sorunları, diş gelişimi sırasında renk değişikliklerine neden olur.
Diş lekelerini gidermeye yardımcı olan yiyecekler
Dişte leke yapan yiyecekler olduğu kadar, diş lekelerini gidermeye yardımcı bazı yiyecekler de vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:
- Elma
- Havuç
- Çilek
- Karpuz
- Lahana
- Soğan
- Brokoli
- Karnabahar
- Portakal
- Yoğurt
- Süt
- Peynir
- Su
- Balık
- Hindistan cevizi yağı
- Kabak çekirdeği
- Kabak
- Salatalık
- Ayva
- Ispanak
Ancak bu tür yiyecekler bir mucize yaratmaz. Diş lekelerini gidermek için mutlaka bir diş hekimine başvurmanızda fayda vardır.
Diş lekesi nasıl önlenir?
Diş lekelerini önlemenin en etkili yolu, ağız hijyenine önem göstermekten geçer. Öncelikle, düzenli diş fırçalama ve diş ipi kullanımı, plak birikimini azaltarak leke oluşumunu engeller. Gün içinde en az iki kez diş fırçalamak, diş yüzeyinde biriken renkli pigmentleri ve plakları uzaklaştırarak dişlerin daha beyaz kalmasını sağlar.
Yüksek pigmentler içeren, asit oranı yüksek gıdaların tüketimini sınırlandırmak da önemlidir. Kahve, çay, kırmızı şarap ve balzamik sirke gibi leke oluşturabilecek içeceklerin tüketimini azaltmak ya da bunları tükettikten sonra ağzı su ile çalkalamak gerekir. Aynı şekilde, renkli meyve ve sebzeleri tüketirken ağız temizliğine dikkat etmek önemlidir.
Düzenli olarak diş kontrolüne gitmek de lekelerin oluşmasını önleyecektir. Diş hekiminiz, leke oluşumunu önceden tespit ederek gerekli önlemleri almaya yardımcı olacaktır. Ayrıca diş hekiminin uygulayacağı profesyonel diş temizliği, diş minesinde biriken lekeleri uzaklaştırarak dişlerin daha beyaz ve parlak kalmasını sağlar.
Sigara ve tütün ürünlerini kullanan bireylerin, hem diş sağlığı hem de genel sağlıkları açısından bu ürünlerin kullanımını sınırlandırmaları, hatta bırakmaları önemlidir. Sigara ve tütün kullanımı, dişlerde sararmaya, lekelere ve başka ağız sağlığı sorunlarına yol açar. Bu zararlı alışkanlıklardan kaçınmak, diş sağlığını korumak açısından son derece mühimdir.
