Ölü diş, bir dişin iç dokularının tamamen işlevini yitirdiği duruma denir. Dişin anatomisi, en dışta mine tabakasıyla başlar, ardından dentin gelir. Bu iki tabaka, dişin sert ve süt beyazı dokusunu oluşturur. Bu katmanlar, dişi canlı ve sağlıklı tutan sinirleri ve damarları içeren pulpayı çevreler. Pulpadaki doku tamamen hasar gördüğünde—örneğin ileri düzey çürüklerde olduğu gibi—diş artık canlı değildir.
Bu yazıda, ölü dişin belirtilerini, nedenlerini, tedavi seçeneklerini ve nasıl önlenebileceğini ele alacağız.
Ölü Diş Nedir?
Ölü diş ya da dental pulpa nekrozu, bağ dokusu, sinirler ve kan damarlarının artık kan, oksijen ve besin alamaması ve bozulmaya başlaması durumudur. Genellikle enfeksiyon kaynaklı bağ dokusu hasarı sonucu meydana gelir.
Ölü bir diş ağızda kalabilir. Ancak zamanla renk değiştirir ve ağrı ya da enfeksiyon gibi sorunlara yol açabilir. Erken evrelerinde herhangi bir belirti göstermeyebilir.
Dişin Neden Canlı Olması Gerekir?
Pulpadaki sinirler, sıcaklık, soğukluk ve basınç gibi duyuları algılamamıza yardımcı olur. Kan damarları ise dişe besin taşıyarak onarım süreçlerini destekler.
Pulpa olmadan, yani diş öldüğünde, kendini onaramaz. Başta yerinde kalsa da zamanla çiğneme kuvvetleriyle kırılabilir.
Ölü Dişe Ne Sebep Olur?
Ölü dişe dışsal ya da içsel birçok faktör neden olabilir. Örneğin, fiziksel travma veya darbe, dişe giden kan akışını bozabilir. Uzun süre kan akışı olmazsa, pulpa ve iç dokular ölmeye başlar.
Bir diğer neden diş çürüğüdür. Bakteriler mineden başlayarak dişin içine ulaşır ve pulpaya kadar ilerlerse, damarlar, sinirler ve bağ dokular zarar görür. Sonuç: ölü diş.
Benzer şekilde, ileri derecede diş eti hastalıkları ya da büyük dolgular da ölü dişe neden olabilir. Diş eti hastalıkları sinirlere zarar verebilir; büyük dolgular ise uygulama sırasında fazla baskı veya ısıya neden olarak iç dokuyu zedeleyebilir.
Ölü Dişin Belirtileri
Erken teşhis, hızlı müdahale ve komplikasyonları önleme açısından çok önemlidir. İşte dikkat etmeniz gereken yaygın belirtiler:
1. Diş Renginde Değişim
Kan akışının durmasıyla birlikte sinirler ve damarlar bozulur, bu da dişte gri, sarı veya siyah renk değişimlerine neden olur.
2. Ağrı veya Rahatsızlık
Her zaman olmasa da bazı hastalar ölü diş nedeniyle hassasiyet ya da hafif-şiddetli ağrı hissedebilir.
3. Şişlik veya Apse
Apse, içi irin dolu küçük bir kesedir. Ölü dişin çevresinde oluşabilir ve enfeksiyona, diş eti şişliğine ve çene ağrısına neden olabilir.
4. Kötü Tat veya Koku
Ölü diş, özellikle enfeksiyon varsa, kötü kokuya ve tada neden olabilir. Bu, bakterilerin ve irin birikiminin sonucudur.
5. Dişin Gevşemesi
Başta yerinde durabilir ama zamanla yapısal bütünlüğünü kaybedip düşebilir.
Ölü Diş Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Tedavi edilmezse, enfeksiyon komşu dişlere ve diş etlerine yayılabilir. Daha da ilerlerse çene kemiğine ulaşarak kemik kaybına neden olabilir. Bu durum yalnızca cerrahi kemik grefti ile düzeltilebilir ve bazı tedaviler (örneğin implant) için yeterli kemik yoğunluğu gerekir.
Ayrıca, ölü diş tedavi edilmediğinde apse ve kist oluşabilir; bu da cerrahi müdahale gerektirir.
Ölü Diş Nasıl Teşhis Edilir?
Diş hekimi önce görsel muayene yaparak çürük, enfeksiyon ve hasar belirtilerini inceler. Ardından röntgen çekerek diş kökü çevresindeki görünmeyen enfeksiyonları ve hasarları tespit eder.
Ölü Diş Nasıl Tedavi Edilir?
Ölü bir dişle başa çıkmak için yaygın olarak uygulanan bazı yöntemler vardır. İlk tercih genellikle kanal tedavisidir, çünkü dişin mümkün olduğunca büyük bir kısmını korumayı amaçlar. Kanal tedavisi sırasında diş hekiminiz, pulpadaki ölü ya da ölmekte olan dokuyu çıkarır, boşluğu temizler ve biyouyumlu bir malzeme ile doldurur. Kanal tedavisinden sonra kaplama (kuron) gerekip gerekmeyeceği, dişteki hasarın boyutuna bağlıdır.
Eğer enfeksiyon ileri düzeydeyse ve hasar çok fazlaysa, enfeksiyonun yayılmasını önlemek için dişin çekilmesi gerekebilir. Diş çekimi sonrasında, konuşma ve diğer fonksiyonları geri kazandırmak için diş implantı, diş köprüsü veya protez gibi restoratif tedavi seçenekleri değerlendirilebilir.
Ölü Diş Nasıl Önlenir?
En iyi çözüm, tedavi değil önlemektir. Aşağıdaki yaşam tarzı değişiklikleri ölü dişi önleyebilir:
- Günde 2 kez 3 dakika boyunca florürlü diş macunu ile fırçalayın.
- Diş ipi ve antibakteriyel gargara kullanın.
- 6 ayda bir diş hekimi kontrolüne gidin.
- Enfeksiyon, çürük ya da rahatsızlık belirtilerinde hemen profesyonel yardım alın.
Ölü Diş: Sık Sorulan Sorular
1. Ölü diş her zaman ağrı yapar mı?
Hayır. Erken evrelerde ağrı ya da rahatsızlık olmayabilir.
2. Ölü diş kendiliğinden iyileşir mi?
Hayır. Pulpadaki enfeksiyon ilerledikçe profesyonel yardım şarttır. Müdahale edilmezse durum kötüleşir.
3. Ölü diş ağızda ne kadar kalabilir?
Haftalar veya aylarca kalabilir. Ancak tedavi edilmezse enfeksiyon yayılır, çene kemiği zarar görebilir ve ağız sağlığınız riske girer.
4. Ölü diş nasıl kurtarılır?
Erken evrelerde kanal tedavisiyle kurtarılabilir. Geç kalınırsa çekim gerekebilir.
5. Ölü diş yeniden canlanabilir mi?
Hayır. Damarlar ve sinirler öldüğünde bu süreç geri döndürülemez. Ancak sağlıklı dokunun korunması mümkündür.
6. Ölü diş beyazlatılabilir mi?
Evet, içten beyazlatma (internal bleaching) uygulanabilir. Dişin içine beyazlatıcı madde yerleştirilir, ardından dıştan beyazlatma yapılır. Ancak diş kurtarılamıyorsa protez veya kron gibi çözümler düşünülmelidir.
Sonuç
Ölü bir dişi görmezden gelmek masum gibi görünse de ciddi riskler taşır. Renk değişimi, şişlik ve bazen ağrı gibi belirtilerle kendini gösteren ölü dişler, tedavi edilmezse enfeksiyona ve çene kemiği kaybına yol açabilir.
Kanal tedavisi gibi çözümler dişi kurtarmayı hedefler. Ancak erken müdahale şarttır. Geç kalınan vakalarda dişin çekilmesi gerekebilir.
En etkili yöntem hâlâ önlemdir: iyi ağız hijyeni, düzenli kontroller ve herhangi bir rahatsızlıkta erken müdahale, sağlıklı ve fonksiyonel dişlere sahip olmanın anahtarıdır.
Bize Ulaşın
Eğer ölü dişler ve tedavi seçenekleri hakkında profesyonel görüş almak istiyorsanız, Dentakay uzmanlarıyla iletişime geçin. 2022 Avrupa’nın En İyi Diş Kliniği ödülünü kazanan Dentakay, Slow Dentistry tarafından onaylıdır ve Avrupa’nın en iyi diş hekimlerine ev sahipliği yapmaktadır. Ücretsiz online danışmanlık randevusu alarak, tüm sorularınızı uzman ekibimize iletebilirsiniz.
